Αυτή τη Κυριακή 23 Απριλίου θα περπατήσουμε σε ένα από τα πιο όμορφα προάστια της πόλης όπου οι Ζακυνθινοί γιορτάζουν την ανάσταση του Χριστού και την αναγέννηση της φύσης τα τελευταία 500 χρόνια. Θα συναντηθούμε στις 11 το πρωί στην εξώπορτα του ΤΕΙ Ζακύνθου στο Καλητέρο. Ο περίπατος μας θα είναι κυκλικός και με το τελείωμα του θα δώσει τη σκυτάλη, και με την δική μας συμμετοχή και συμβολή, στο πανηγύρι του Αγίου Λύπιου.
Θα ξεκινήσουμε με μια μικρή πληροφόρηση-αναφορά για το πανηγύρι του Αγ. Λύπιου από τον πρωτεργάτη, εμπνευστή και αναβιωτή του σύγχρονου πανηγυριού κ. Διονύση Βερτζάγια.
Ο Διονύσης Φλεμοτόμος γράφει σχετικά : «Ένα από τα πιο γνωστά κι αγαπημένα πανηγύρια του νησιού μας είναι κι αυτό του Άι–Λύπιου που γίνεται κάθε χρόνο την Κυριακή του Θωμά στο γραφικό ομώνυμο εκκλησάκι που βρίσκεται σε μια λοφοπλαγιά στο προάστιο Καλητέρος. Από το πρωί της γιορτής συνήθιζαν οι κάτοικοι της χώρας και της γύρω περιοχής να έρχονται στ΄ όμορφο αυτό προάστιο φέρνοντας μαζί τους και το φαγητό τους για να φάνε στους «σβώλους» όπως συνήθιζαν να λένε. Σαν τελείωνε η λειτουργία, έστρωναν μέσα στο λιοστάσι τις κουρελούδες που είχαν μαζί τους και πάνω τους άπλωναν όλες τις γιορταστικές λιχουδιές. Απαραίτητα ήταν τα κόκκινα αυγά. Παντού ψηνόταν αρνιά κι από τα μεγάλα βουτσιά έρεε άφθονο κρασί. Συγχρόνως άρχιζε και το τρικούβερτο γλέντι. Η ταμπουρλονιάκαρα δεν σταματούσε καθόλου. Οι καμπάνες χτυπούσαν αδιάκοπα και κάπου-κάπου ακουγόταν και μερικές τουφεκιές. Το πανηγύρι κράταγε έως αργά το βράδυ…»
Μετά από την ενημέρωση μας για το πανηγύρι, θα ξεκινήσουμε το περίπατο μας διασχίζοντας τον ανηφορικό δρόμο ανάμεσα στο κλειστό γήπεδο της Παναγούλας και τις εργατικές κατοικίες. Μόλις φθάσουμε στη πίσω μεριά του λόφου, θα διασχίσουμε ένα χωματόδρομο και θα βρεθούμε σε μια εκπληκτική θέα όπου εμφανίζεται, στη προβολή της, η πόλη, το Αργάσι και όλο ο κόλπος του λιμανιού. Στη συγκεκριμένη περιοχή υπήρχε το χωριό Λαμπέτη.
Το χωριό αυτό πιστεύεται ότι φτιάχτηκε από το Γιάννη Λαμπέτη, έναν από τους στρατιώτες που ζήτησαν να εγκατασταθούν στη Ζάκυνθο μετά την πτώση της Ναυπάκτου στους Τούρκους το 1499 (το αναφέρει ο Λ. Ζώης, Ο Ελληνικός Λόχος εν Ζακύνθω κατά τους χρόνους της δουλείας, Ελληνισμός, έτος ιδ΄, τ. 161-162, 1911). Το Λαμπέτι είναι κοινό τοπωνύμιο της Ηλείας και μαρτυρεί χωριό γύρω στο 1460, με αυτό το όνομα στην περιοχή του Βούμερου (σημερινού Γούμερου) με Αρβανίτικες οικογένειες. Είναι πιθανόν σύμφωνα με το ιστολόγιο με την επωνυμία Παμπάλαια (άρθρο 25/5/2011 με τίτλο : Η κατούνα του Καιροφύλα) η οικογένεια του Λαμπέτη να είχε εγκατασταθεί στη Ζάκυνθο, μαζί με τους άλλους πρόσφυγες του Βούμερου, στα τελευταία χρόνια της δυναστείας των Τόκκων. Όπως και να έχει, το χωριό του Λαμπέτη γνώρισε γρήγορα μεγάλη ανάπτυξη (συνημμένα υπάρχει φωτογραφία με ολόκληρο τον κατάλογο με τα χωριά της Ζακύνθου το 1527 από τον 6ο τόμο των ‘Μνημείων’ του Κ. Σάθα). Στο κατάλογο βλέπουμε ότι το χωριό του Λαμπέτη ήταν το πέμπτο μεγαλύτερο χωριό, λίγο μεγαλύτερο από του Μπόχαλη, με 100 σπίτια και 479 κατοίκους. Εξήντα χρόνια αργότερα το χωριό ακολουθεί φθίνουσα πορεία και έχουν απομείνει μόνο 15 από τις 100 οικογένειες. Σε άγνωστο χρόνο και για άγνωστο λόγο, μέσα στα επόμενα σαράντα χρόνια, το χωριό εξαφανίστηκε από προσώπου γης.
Μετά θα κατευθυνθούμε από ένα μονοπάτι όπου θα καταλήξουμε στα ερείπια της εκκλησίας του Αγ. Ιωάννη Προδρόμου του Λαμπέτη ή Ριγανά και στην οποία θα γίνει ξενάγηση από την Μαρία Σιδηροκαστρίτη, ερευνήτρια της τοπικής παράδοσης. Ονομάζεται του Λαμπέτη διότι υπήρχε στη περιοχή με την ονομασία Λαμπέτη και Ριγανάς ονομάζεται διότι υπήρχε μια συνήθεια στην εορτή του Γενεσίου του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, στις 24 Ιουνίου, να κόβουν οι νοικοκυρές ρίγανη. Η «Αγιαννιώτικη ρίγανη» πρέπει να συλλεχθεί πρωί πρωί, πριν από την ανατολή του ηλίου. Η λεπτομέρεια αυτή ήταν ουσιώδης, γιατί πίστευαν, ότι έτσι είχε η ρίγανη μαγική δύναμη. Την χρησιμοποιούσαν, για τη διατήρηση των τροφίμων. Από αυτή την ιδιότητα προήλθε ασφαλώς η παροιμιώδης απαισιόδοξη φράση του λαού «Βαλ’ του ρίγανη», που λέγεται μεταφορικά όταν κάποια δουλειά αρχίζει να πηγαίνει άσχημα.
Ο Ντίνος Κονόμος στο «Εκκλησίες και Μοναστήρια στη Ζάκυνθο» (Αθήνα 1967) αναφέρει: «-Άγιος ιωάννης ο Πρόδρομος εις τους Ασώματους, εις συνοικισμόν Λαμπέτη, Μοναστήριον ό οι κάτοχοι αδελφοί Μανιώτη δίδουν εις αδελφάτον τη 19 Ιουνίου 1602 (Σ/γρ. Αν. Μαρτινέγκος, σ. 840 και (Σ/γρ Ιω. Τετράδης 1706, σ. 5). Τη 24 Ιουνίου 1655 οι επίτροποι και η αδελφότης έδωκαν τοις Μοναχοίς Μ. Σκλαβογιάννη και Αρσ. Μασούρα εκ Κρήτης το μοναστήριον του Αγίου Ιωάννου να στέκουν και δουλεύσουν αυτό… (Filza B. Bonsignor, s. 22) (Σ/ηρ. Ν. Νομικός, βιβλ. 13, σ. 128)».
Μετά από την ξενάγηση μας στα ερείπια της εκκλησίας του Αγ. Ιωάννη, θα κατευθυνθούμε από ένα κατηφορικό δρόμο και θα κάνουμε στάση σε μια πηγή της περιοχής. Η τοποθεσία είναι μοναδική σε ένα πλάτωμα στο οποίο μέχρι πρόσφατα δέσποζε ένας μεγάλος πλάτανος λόγω των νερών που υπήρχαν.
Συνεχίζοντας το κατηφορικό δρόμο και αφού περάσουμε μια ρεματιά θα βρεθούμε στο δημόσιο δρόμο όπου υπάρχει το κτήριο-βιβλιοθήκη του μουσείου Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων και για το οποίο θα μας μιλήσει ο κ. Γιάννης Δεμέτης, ιδρυτής του μουσείου Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων.
Φεύγοντας από το χώρο του μουσείου, θα σμίξουμε με τους υπόλοιπους πανηγυριώτες στο προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγ. Λυπίου. Ένα παλιό τοπικό έθιμο αναβιώνει και φέτος στη Ζάκυνθο, χάρη στην επιμονή και στον αγώνα του Διονύση Βερτζάγια. Πρόκειται για τη συνήθεια των Ζακυνθινών το μεσημέρι της Κυριακής του Θωμά, (23 Απριλίου), να στρώνουν τη γιορτάσιμη τραπεζαρία τους κατάχαμα, πάνω στα αγριολούλουδα του αιωνόβιου ελαιώνα, στη σκιά του λόφου με το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Λυπίου, το αγαπημένο του Διονύσιου Σολωμού, που τις τελευταίες δεκαετίες είχε παρακμάσει, όμως, τα τελευταία 12 χρόνια ζωντανεύει και πάλι.
Ο περίπατος είναι μικρής απόστασης (περίπου 3 χλμ) και είναι εύκολος.
ΥΓ : 1) Όλα τα παραπάνω είναι δωρεάν και το μόνο που χρειάζεται να έχετε, είναι η καλή σας διάθεση.
2) Όποιοι είσαστε κάτοικοι της Ζακύνθου, αν θέλετε, μπορείτε να γίνετε μέλη της ομάδας «Με ΠΑΡΕΑ χρωματίζουμε τη ζωή» και να συνεισφέρετε με τις ιδέες σας, τις προτάσεις σας και την εθελοντική σας διάθεση για την οργάνωση των περιπάτων…
3) Όποιος ή όποια θέλει να έρθει και δεν έχει μεταφορικό μέσο, να στείλει μήνυμα για να συνεννοηθούμε ώστε να έρθει με μεταφορικό μέσο άλλου φίλου.
4) Εννοείτε ότι ο καθένας και η καθεμία έχει την απόλυτη ευθύνη των πράξεων του κατά τη διάρκεια του περιπάτου.
